H1N1 ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

အခုရက္ပိုင္းေတြမွာေတာ့ ဘယ္ကိုၾကည့္ ၾကည့္ mask ေလးေတြနဲ႔ ျမင္ေနရပါ တယ္။ Facebook ရဲ႕ စာမ်က္ႏွာေတြမွာ လည္း flu ဆိုတဲ့စကားလုံးေတြပဲ ေတြ႕ေန ရပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔တ ေတြကို H1N1 ဆိုတဲ့ တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ေျခာက္လွန္႔ေနပါၿပီ။ ဘယ္မွာေတာ့ ဘယ္ ႏွေယာက္ ျဖစ္လို႔တဲ့၊ ဘယ္မွာေတာ့ ဘယ္ႏွေယာက္ ေသသြားၿပီစတဲ့ သတင္း ေတြနဲ႔ ျပည္သူေတြမွာ က်ီလန္႔စားစားျဖစ္ ေနရပါတယ္။ H1N1 အျပင္ H2N3, H5N1 ဆိုတာေတြပါေတြ႕လာရေတာ့ ပိုဆိုးေနပါၿပီ။
.
.
မိသားစုဝင္တစ္ေယာက္ေယာက္က တုပ္ေကြးမိေနတဲ့အခါ က်န္တဲ့သူေတြဟာ mask ကိုလည္း ေသခ်ာတပ္ဆင္မယ္၊ လက္ေဆးတဲ့အက်င့္လည္းရွိမယ္၊ ဖ်ားေနတဲ့ သူနဲ႔လည္း သိပ္နီးနီးကပ္ကပ္ ေနတာမ်ိဳးလည္း မလုပ္ဘူးဆိုရင္ မိသားစု ဝင္ေတြကို ျပန္႔ပြားႏိုင္ႏႈန္း ၆၀ ကေန ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။
.
.
ဒါေပမယ့္ အၿမဲတမ္း တပ္ေနရမွာကေတာ့ စိတ္႐ႈပ္စရာပါပဲ။ တကယ္လည္းအၿမဲတပ္ ေနဖို႔ မလိုပါဘူး။

ဘယ္လိုအခ်ိန္ေတြမွ တပ္ရမလဲ?

-တုပ္ေကြးျဖစ္ေနတဲ့ လူနာကို ျပဳစုဖို႔ျဖစ္ ေစ၊ အနားကပ္ရတဲ့အခါမွာ ျဖစ္ေစ အနည္းဆုံး ၆ ေပအကြာေလာက္ထိ နီး ကပ္ရေတာ့မယ္ဆိုရင္ တပ္ပါ။

-တုပ္ေကြးမျဖစ္ေနေပမယ့္ အသက္႐ႉ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရာဂါတစ္ခု ခုျဖစ္ေနတဲ့လူနာေတြကို ညနဘကူငဖနမ စက္ ေတြ တပ္ေပးတဲ့အခါေတြမွာလည္း mask တပ္ဆင္ဖို႔လိုပါတယ္။

-ကိုယ္တိုင္တုပ္ေကြးမိေနၿပီဆိုရင္လည္း တျခားသူေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ဆက္ဆံတဲ့အခါ၊ ေဆးခန္းသြားတဲ့အခါ၊ အျပင္ထြက္ရတဲ့ အခါေတြမွာ တပ္ဆင္ရပါမယ္။ ဒါမွ ကိုယ့္ ဆီကေန သူမ်ားဆီ မကူးစက္ေတာ့မွာပါ။

-ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ကိုယ္ကေန ေကာင္းေနေပမယ့္ အိမ္သားတစ္ေယာက္ ေယာက္က တုပ္ေကြးျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ လည္း အျပင္သြားတဲ့အခါ mask တပ္ သြားသင့္ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကိုယ့္မွာ ေရာဂါပိုးကူးစက္ေနေပမယ့္ လကၡဏာ မျပေသးတာျဖစ္ႏိုင္လို႔ပါ။

-ကိုယ့္အနီးပတ္ဝန္းက်င္မွာ swine flu ျဖစ္ေနၿပီဆိုရင္လည္း လူအုပ္ထဲသြားတဲ့ အခါ mask တပ္ဆင္ရပါမယ္။

-mask တပ္ထားတယ္ ဆိုၿပီးေတာ့လည္း ေပါ့ေပါ့တန္တန္မေနပါနဲ႔။ ခုနေျပာခဲ့တဲ့ လက္ေဆးတဲ့အမူအက်င့္ေတြကလည္း အေရးႀကီးပါေသးတယ္။ ကိုယ္ကေနမ ေကာင္းရင္ေတာ့ တတ္ႏိုင္သမၽွ အိမ္မွာ ေနတာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။

-mask မတပ္မခင္မွာ လက္ကိုေသခ်ာ ေဆးပါ။ ဝတ္ထားတဲ့အခ်ိန္မွာေရာ၊ ျပန္ျဖဳတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာပါ mask ရဲ႕ အျပင္ ဘက္မ်က္ႏွာစာကို လက္နဲ႔မထိေအာင္ သတိထားသင့္ပါတယ္။

-တစ္ခါသုံး mask ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ အသုံးျပဳၿပီးတာနဲ႔ လြင့္ပစ္ပါ။ ၿပီးရင္ လက္ကို စင္ၾကယ္စြာေဆးေၾကာပါ။
.
.
အခုျဖစ္ပြားေနတဲ့ H1N1 အပါအဝင္ တုပ္ေကြးေတြဟာ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်လိုက္ တဲ့ အမႈန္အမြားေတြ အသက္႐ႉလမ္း ေၾကာင္းကေနတဆင့္ ဝင္ေရာက္ကူးစက္ တတ္တာမို႔ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လူထူထပ္တဲ့ေန ရာေတြမသြားဘဲ အိမ္မွာ နားေနပါ။ မျဖစ္မေနသြားရရင္လည္း mask ေလးအုပ္ၿပီး သြားေစခ်င္ပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်တဲ့ အခါမွာလည္း လက္ကိုင္ပဝါကို သတိတရ အသုံးျပဳသင့္ပါတယ္။ ဒါမွ ကိုယ့္မွာရွိတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြ တျခားသူေတြဆီ မကူးစက္ ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။
.
.
ခက္တာက ေဈးကြက္ထဲမွာအလြယ္ရ ေနတဲ့ surgical mask ေတြရဲ႕ေလဝင္ ေပါက္ေလးေတြကို H1N1 virus က ဝင္ေရာက္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အကာအကြယ္ မျဖစ္ဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ ဆုံးေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအရ H1N1 ဟာ large droplets ေလးေတြေၾကာင့္ ကူးစက္တာျဖစ္ၿပီး small droplets ေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလို large droplets ေတြေၾကာင့္သာဆိုရင္ သာမန္ surgical mask ေတြကလည္း ကာကြယ္ ႏိုင္ပါတယ္။ N95 respirator ကေတာ့ ေသးငယ္လွတဲ့ အမႈန္အမႊားေတြထိ ကာကြယ္ႏိုင္တာပါ။
.
.
ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါပိုး ရွိတဲ့လူနာေတြကို အနီးကပ္ကုသေနတဲ့ ဆရာဝန္ေတြ၊ သူနာျပဳေတြ နဲ႔ ေဆာက္ လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္က အင္ဂ်င္နီယာေတြ အတြက္ပဲ ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္။
.
.
ေနာက္တစ္ခုက ဒါကိုတပ္ဆင္ထားတဲ့သူ ဟာ N95 respirator ကျဖတ္လာတဲ့ ေလကိုပဲ႐ႉရတာပါ။ ပုံမွန္ mask ေတြလို ေဘးကဝင္တဲ့ေလေတာင္မရွိတဲ့အတြက္ ႏွလုံးေရာဂါ၊ အဆုတ္နဲ႔ အသက္႐ႉလမ္း ေၾကာင္းေရာဂါရွိတဲ့သူေတြအတြက္ လုံး၀ အဆင္မေျပပါဘူး။ surgical mask ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ N95 respirator ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရာဂါပိုးကို အျပည့္အဝ မကာကြယ္ႏိုင္ ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ N95 ႀကီး မတပ္ရလို႔ လည္း စိတ္ဓာတ္မက်ပါနဲ႔။ Surgical mask ကို အခုေရးသားေဖာ္ျပ ထားသလို စနစ္တက်တပ္ဆင္ၿပီး တျခားလိုက္နာ စရာအခ်က္ေတြအတိုင္းေနရင္ ေသခ်ာ ေပါက္ safe ျဖစ္မွာပါ။
.
.
အခုေတာ့ ရန္ကုန္က ေဆး႐ုံႀကီးေတြ မွာရွိတဲ့ Admin ေတြ ေဆး႐ုံအတြက္ လိုအပ္တဲ့ N95 respirator ေတြကို CMSD မွာ သြားေရာက္ထုတ္ယူႏိုင္ တယ္လို႔ သိရပါ တယ္။ ေနျပည္ေတာ္က ပို႔လိုက္တာ ျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းရရွိထား တာပါ။
.
.
ေမတၱာျဖင့္...
ေဒါက္တာစိမ့္

အေသးစိတ္ကို ဗုဒၶဟူးေန ့ထုတ္ Good Health Journal တြင္ ဆက္လက္ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။